اولین پرواز نمونه اولیه هلیكوپتر آپاچی در 30 سپتامبر1975 بود اما تا سال 1982 و تا دریافت اولین سفارش نمونه ی دیگری از آن ساخته نشد
در سال 1983 اولین نمونه ساخته شده هلیكوپتر آپاچی در بیرون از ساختمان شركت هیوز در آریزونا ناپدید شد و بعدها معلوم شد كه سقوط كرده كه تاثیر بدی بر طرح و مسئولان شركت هیوز گذاشت . یك سال بعد از این حادثه مسئولان شركت مك دانل داگلاس طرح هلیكوپتر آپاچی را به مبلغ500 ملیون دلار از شركت هیوز خریداری كردند و این طرح بعد از ادغام دو شركت مك دانل داگلاس و بویینگ در سال 1996 طرح هلیكوپتر آپاچی از سوی صنایع هلیكوپتر بویینگ ادامه یافت .
آپاچی به عنوان پیشرفته ترین هلیکوپتر تهاجمی دو موتوره در جهان شناخته شده است و در دو نوع با پسوند ای و دی عرضه می شود. آپاچی توانایی حمله به قلب نیروهای دشمن را در روز یا شب در تمام شرایط جوی داشته و قابلیت استفاده از انواع سلاح ها را داراست. ای اچ-64-دی نوع جدیدتر و پیشرفته تر این هلیکوپتر بوده که با نام آپاچی کمان دراز یا (لانگ بُو آپاچی) شناخته می شود . این سیستم جنگ افزار مخوف برای میدان های نبرد دیجیتالی آینده طراحی و ساخته شده است. از اصلی ترین اصلاحاتی که بر روی این هلیکوپتر انجام شده می توان به اضافه شدن رادار موج میلیمتری کنترل آتش (اف سی آر) موشک های هوا به زمین، فرکانس رادیوی شلیک کن-فراموش کن (لانگ بوُ هلفایر) که نیاز به نوع لیزری را مرتفع کرده است، موتورهای به روز شده، اویونیک و کابین یکپارچه شده اشاره کرد. سیستم رادار کنترل آتش (لانگ بُو ) که در بالای روتور اصلی آپاچی قرار گرفته متشکل از آنتن و ترانسمیتر بوده که به صورت چند حالته و موج میلیمتری است. طول موج کوتاه به علت ارسال پرتوهای باریک قابلیت مقابله با اقدامات متقابل دشمن را به وجود آورده است.
توسعه و بهینه سازی هلیكوپتر آپاچی :
دو نمونه از هلیكوتر در خدمت ارتش آمریكا هستند نمونه اول AH-64A یا همان نمونهابتدایی ساخته شده و نمونه دومدی AH-64D با لقب لانگ بو است .از این هلیكوپتر نمونه های B و C هم ساخته شده ولی هرگز وارد خدمت نشدند . انگلیس نمونه وست لند (Westland) از این هلیكوتر با كد (WAH-64) كه مدل سفارشی شده و تغییریافته هلیكوتر آپاجی مدل دی (AH-64D) است را برای ارتش این كشور تولید میكند .
ساختمان هلیكوپتر آپاچی به گونه ای طراحی و ساخته شده كه توانایی پایداری در تمام محیطهای جوی را دارد و خلبان هلیكوپتر میتواند با استفاده از سیستم پیشرفته (IHADSS) كه سیستم كشف و شناسایی و هدفگیری اهداف نصب شده در كلاه خلبان است در روز و شب و تمام شرایط آب هوایی به خوبی ماموریتهای خود را انجام دهد. (IHADSS مخفف Integrated Helmet and Display Sight System ). هلیكوپتر آپاچی از وسایل پیشرفته و دقیق دیگر مانند آخرین سیستمهای آیونیكی و الكترونیكی كه امكان شناسایی اهداف كاذب را به خلبان میدهد و دوربین مادون قرمز براب استفاده در شب و نقشه راهنمای زمین و موقعیت دیجیتال خودكار و سیستم مكان یاب (GPS) استفاده میكند .هلیكوپتر آپاچی از سیستم /15Y MOS 15X كه یك سیستم الكترونیكی تعمیر تسلیحات است به همراه سیستم MOS 15R برای راهنمایی خلبان برای پیروزی آسان در نبردها است هم استفاده میكند.
به طور عمومی هلیكوپترهای آپاچی بر خلاف ظاهر ترسناك و پر ابهت خود ضعفهای زیادی دارند كه با دانستن این نقاط ضعف میتوان به راحتی به آپاچی ضربه زد و حتی این هلیكوپتر را نابود كرد . هدف از ساخت این هلیكوپتر درگیر شدن و نابود كردن وسایل زرهی و مواضع دشمن در فواصل معین است . هلیكوپتر آپاچی در ماموریتهای خودمیتواند تا حدودی مستقل عمل كند كه به دلیل سیستمهای پیشرفته هدایت و ناوبری و سلاحهای گوناگون میباشد .
سیستم لانگ بُو توانایی شناسایی، طبقه بندی و اولویت بندی 256 هدف زمینی را به صورت خودکار در تمام شرایط جوی و پیچیدگی میدان نبرد داراست. رادار کنترل آتش در چهار حالت مورد استفاده قرار می گیرد:
(اِی تی اِم) یا حالت هدف گیری هوایی جهت شناسایی و اولویت بندی اهداف هوایی.
(جی تی اِم) یا حالت هدف گیری زمینی جهت تهاجم به اهداف روی زمین همچنین شناسایی تهدیدهای هوایی.
(تی پی اِم) حالت نقشه برداری از مواضع زمینی که در وضعیت آب و هوایی نامطلوب به یاری خلبان می آید.
(بی آی تی) که یک سیستم آزمایش درونی رادار است و اشکالات فنی سیستم را در حال پرواز و همچنین حین تعمیر آشکار می سازد.
سیستم های (تی ای دی اس و پی ان وی اس) که اولی تصاویر اپتیکی و تلویزیونی به همراه دید مادون قرمز از جلو را برای خدمه ارسال می دارد و دومی تصاویر مادون قرمز در تمام جهات را برای دید شب به عدسی تک چشمی متصل به کلاه خلبان (کابین عقب) یا کمک خلبان/افسر تسلیحات (کابین جلو) می فرستد.
هر دوی این سیستم ها بر روی برجک ثابت یا گردان روی دماغه هلیکوپتر نصب شده اند. ترکیب اف سی آر و تی ای دی اس برتری انکار ناپذیری را برای آپاچی به وجود آورده است، در حالیکه خلبان در وضعیت ای تی ای ام رادرا کنترل آتش، اهداف هوایی اعم از هلیکوپتر یا هواپیمی را جست و جو می کند کمک خلبان/افسر تسلیحات سی پی جی اهداف زمینی را به کمک تی ای دی اس شناسایی می کند.
در حالت یکپارچه وقتی اف سی آر هدفی را شناسایی و اولویت بندی می کند تی ای دی اس به طور خودکار روی هدف قفل کرده و سپس کمک خلبان/افسر تسلیحات می تواند تصاویر الکترواپتیکی هدف مورد نظر را دریافت کند. موشک های موشک های هوا به زمین (آر اف هلفایر) با جستحوگر موج میلیمتری و برد 8 تا 12 کیلومتر که مهم ترین جنگ افزار آپاچی است با توانایی «شلیک کن و فراموش کن» اطلاعات اهداف اولیه و ثانویه را از اف سی آر و تی دی ای ای یا یک هلیکوپتر دیگر گرفته و این قابلیت را دارد که قبل از شلیک و یا بعد از شلیک روی اهداف ثابت و متحرک قفل کند .
برتری این نوع موشکها نسبت به نوع لیزری قابلیت شلیک در مناطق آب و هوایی نامطلوب است و این موشک برای از بین بردن اهداف زره پوش شده مانند تانکها و انواع خودروهای سنگین مورد استفاده قرار می گیرند.آپاچی همچنین می تواند انواع موشک های هوا به هوای سایدوایندر و میسترال را جهت شکار هلیکوپتر و هواپیماهای دشمن و موشک ضد رادار ساید آرم را برای مقابله با تهدیدهای راداری دشمن با خود حمل کند. توپ30 میلیمتری با قابلیت شلیک 625 بار در دقیقه با توانایی حمل 1200 گلوله و سیستم پرتاب راکت با بالچه های تاشونده شامل 76 راکت 70 میلیمتری (هایدرا) جهت استفاده علیه افراد و خودروهای سبک از دیگر سلاح های استاندارد نصب شده روی آپاچی است.
برای عملیات پشتیبانی نزدیک (ضد زره) آپاچی 16 موشک هِلفایر روی چهار ریل پرتاب و 1200 گلوله توپ حمل می کند در عملیات تهاجمی (ضد زره)تعداد موشک های هلفایر به 8 و گلوله های توپ به 320 تقلیل می یابد در عملیات اسکورت نیروهای زمینی و یا دیگر هلیکوپترها از راکت های هایدرا و موشک های هوا به هوا نیز استفاده می شود .دو موتور توربوشفت جنرال الکتریک پر قدرت (تی700-جِی ای -701 سی 1265 کیلووات) قدرت مورد نیاز این پرنده را تامین می کنند. آپاچی ارتش انگلیس نیز از موتورهای آر تی اِم-322 ساخت رولز رویس/توربومکا بهره می برند. حداکثر برد آپاچی با مخازن سوخت خارجی 1900 کیلومتر و بدون مخازن خارجی 400 کیلومتر است.البته آپاچی ها به مناطق درگیری از پایگاههای خود با هواپیماهای سی-5 یا سی-17 حمل می گردند.
در ماموریتهای هلیكوپتر آپاچی یك نقص عمده در هلیكوپتر آپاچی شناسایی شد كه آسیب پذیری زیاد این هلیكوپتر در برابر حملات نیروی زمینی یا آتش نیروی های زمینی (آتش پدافند و موشكهای دوش پرتاب و .... ) بود . در جنگ دوم عراق در سال2003 حدود80% هلیكوپترهای آپاچی بر اثر آتش زمینی آسیب دیدند و در جاهای كوهستانی آسیب پذیری بیشتری دارند و عموما هلیكوپتر آپاچی در جنگ شهری و یا در برابر نیروهایی كه كمین كرده اند ضعف دارد . زیرا نیروهای پیاده از حفاظت بیشتری برای استتار و مخفی شدن برخوردار هستند و هلیكوپتر آپاچی هم نمیتواند در اكثر مواقع این كمین ها را شناسایی كند . در جنگ عراق نیروهای عراقی و نیروهای شورشی بعد از جنگ با هدف قرار دادن سیستم كنترل هلیكوپتر و ورودی و خروجی موتورهای هلیكوپتر بارها باعث صدمه دیدن و فرود اظطراری و یا حتی از كار افتادن این هلیكوپتر شده است . هلیكوپتر آپاچی در برابر آتش سلاحهایی مانند مسلسل هم تا حدی آسیب پذیر است و این هلیكوپتر برای حمله به هدف از فاصله بیشتر از 850 متر استفاده میكند. از دیگر نقاظ ضعف این هلیكوپتر آپاچی این اسن كه تنها میتواند به روی یك هدف تمركز كند و با یك هدف درگیر شود و در صورت وجود تعداد زیادی هدف و فاصله داشتن اهداف آسیب پذیر و ناكارامد است .
برای مقابله با این وضعیت دشوار در نقاط مختلف هلیكوپتر ژره محافظ بیشتر استفاده كرده اند ولی با وجود تمام این سخنان هلیكوپتر آپاچی از سایر هلیكوپترها دیگر موفق تر است به دلیل آنكه تسلیحات بیشتری حمل میكند و سرعت بیشتری دارد و از قدرت مانور زیادی برخوردار است . هلیكوپتر آپاچی با تمام ضعفهایی كه دارد مقاوم ترین و موفق ترین هلیكوپتر ارتش آمریكا است و با توجه امكان استفاده از موشكهای سایدوایندر امكان درگیری و نبرد با هواپیماها را هم دارد . از هلیكوپتر های آپاچی بیشتر به صورت تركیبی استفاده میشود یعنی اینكه در یك گروه به پرواز در می آیند و یك گروه وظیفه حمله به اهداف را دارد و گروه دیگر برای پشتیانی از هلیكوپترهای مهاجم در برابر خطرات است . از هلیكوپتر آپاچی برای پشتیبانی نیروی زمینی و هدایت آتش توپخانه هم استفاده میشود
معرفی نمونه های مختلف هلیكوپتر آپاچی
- هلیكوپتر آپاچی مدل ای AH-64A:
این نمونه مدل اولیه این هلیكوتر است و هم اكنون در حال جایگزینی با نمونه جدیدتر هلیكوپتر آپاچی یعنی لانگ بو میباشد .